WANNEER  IS  EEN  VOGEL  GOED  GERINGD?          door Peter Otten 

Bij een aantal recente zaken inzake de Flora- en Faunawet bleek er nogal wat mis te zijn gegaan. In één geval kreeg een verdachte van de rechter zelfs een gratis advocaat, omdat er tevéél mis leek te zijn gegaan. Ik wil me deze keer beperken tot de vraag zoals die in de aanhef staat. Mede doordat de Nederlandse wet weer aangepast gaat worden weten veel kwekers niet meer waar ze aan toe zijn.

Ik krijg nogal wat vragen van leden van wie vogels in beslag zijn genomen. Het gaat dan ook wel om buitenlandse ringen en daarvan is weer verreweg het grootste deel Duits. Ik wil duidelijk vooropstellen dat het allemaal knap ingewikkeld is. Voor een gemiddelde kweker is het op dit ogenblik in de praktijk onmogelijk alles te weten wat hij zou moeten weten. Maar … iedere burger wordt geacht de wet te kennen. Helaas hebben we niet allemaal rechten gestudeerd. Bovendien is het kennen van alle wetteksten niet voldoende. In de praktijk is het gewoon niet mogelijk aan alle eisen te voldoen die diezelfde wet stelt. 

In ons land (en trouwens in heel de EG) zijn alle vogels die er van nature leven, volledig beschermd. Men mag ze niet vangen, hebben of verhandelen. Uitzondering hierop is alles wat in de volière gefokt is. Maar … op de houder rust dan wel de plicht te bewijzen dat de vogel die bij hem wordt aangetroffen, ook werkelijk gekweekt is. Ook als de vogel een buitenlandse ring draagt. En dat nu is in de praktijk vaak heel moeilijk, dan wel volledig onmogelijk. 

Voorbeeld 1

Bij een kweker worden een aantal Europese kanaries in beslag genomen die uit België komen en geringd zijn met (let op!) een 2mm. ring. De helft (de mannen) wordt in beslaggenomen, de andere helft (de poppen) van dezelfde partij niet. Er zou met de ringen geknoeid zijn (opgerekt en teruggeknepen). De opsporingsambtenaar die dit vaststelt heeft zichzelf onderwezen in het gebruik van een digitale schuifmaat en loep, en verklaart alles wat hij uitkraamt onder ede. Hij weet niet beter. Hij beseft zelfs niet dat hij liegt. De verdachte heeft een ijzersterke zaak, maar laat alles vallen, aangezien zijn vriendin hem de wacht aanzegt. De onterecht opgelegde boete wordt betaald. Einde verhaal.

Voorbeeld 2

Bij een kweker worden een groot aantal vogels in beslaggenomen. Voor een aantal vogels met een Nederlandse ring wordt als reden opgegeven dat de ringen niet zijn afgegeven voor die genoemde vogels. Hoe kan de houder dit weten? Op welk kompas moet hij varen? Hem kan in redelijkheid natuurlijk nooit iets verweten worden. Toch is hij, om te beginnen, zijn vogels kwijt. Waarschijnlijk definitief want opslaghouders weten weinig van (in dit geval) insecteneters. Die gaan dood, dat is zeker.

Voorbeeld 3

Bij een aantal razzia’s worden vogels met Duitse ringen in beslaggenomen. De houder weet in alle gevallen niet wat hem overkomt. Moet hij de Duitse wet ook kennen? Wat wordt de houder verweten?

Voorbeeld 4

Vogels die een ring dragen waarvan de controleur zegt dat die gemanipuleerd is, worden zonder meer in beslaggenomen. Bij kennelijk gestolen mutanten die bij een heler zitten, blijkt dan plotseling niet te constateren dat deze zijn overgeringd. Ze verdwijnen aldus in het “legale” circuit. Het aantal waarover ik hier spreek (per jaar en in Nederland) wordt geschreven met drie nullen, dat ook nog. Diefstallen zijn aan de orde van de dag. De AID mag zich daar niet mee bemoeien en de politie heeft ook andere prioriteiten. Diefstal loont!

Voorbeeld 5, het laatste

Een bastaard groenling wordt in beslag genomen omdat de ring voor, jawel, een groenling is afgegeven, maar men weet niet dat het een groenlingbastaard is. En voor de soort waarvoor het dier wordt uitgescholden, is die ring niet afgegeven. Ja, het gebeurt. Enzovoort. 

Het schijnt bij opsporingsambtenaren inmiddels gewoonte te zijn om de ringen van in beslag genomen vogels zo snel mogelijk te verwijderen. De uitleg hierbij is dat het voor het welzijn van de vogel beter is dat de ring verwijderd wordt. Hierbij is op te merken:

1. dat vogels in de natuur ook vaak een ring dragen ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek. Die vogels hebben daar kennelijk geen last van.
2. De verdachte geen been meer heeft om op te staan als hij wil aantonen dat de ring indertijd wél goed paste. Een afgeknipte ring bewijst helemaal niets, alleen dat hij afgeknipt is. De eraan zittende vogel is al lang dood of losgelaten op het ogenblik dat de zaak voor de rechter komt. Dan is van de kant van de verdachte dus helemaal niets meer te bewijzen en bij die omgekeerde bewijslast is hij onontkoombaar de klos. Per vogel € 45.00, afgezien van het verlies van de vogel.

Het bleek mij dat de rechter die met een dergelijke mistoestand (afgeknipte ring dus) werd geconfronteerd, meerdere keren (voor het gemak neem ik aan) een voorwaardelijke straf oplegde. Dat was voldoende om de verdachte ervan te weerhouden in hoger beroep te gaan. Zaak gesloten. Helaas is ook een voorwaardelijke straf een veroordeling, zelfs als de verdachte denkt dat hij er zonder kleerscheuren vanaf is gekomen. 

Hoeveel Nederlanders weten dat een Duitse ring afgegeven dient te zijn door hetzij Bundesverband für fachgerechten Natur- und Artenschutz e.V. dan wel door het Zentralverband zoologischer Fachbetriebe Deutschlands e.V. Respectievelijk “BNA”-ringen en “ZZF”-ringen. Alle andere Duitse ringen mogen niet voor beschermde soorten gebruikt worden. Het kostte me nogal wat moeite en tijd om dat op internet te achterhalen. En dan: hoe zit het met vogels uit Italië, Polen of Bulgarije? Om maar eens wat te noemen. Dat zouden we dan ook moeten weten. Ik spreek een aantal talen, maar niet zoveel als er landen zijn in de EG.

Een in Duitsland gekweekte vogel moet dus geringd zijn met een BNA-, dan wel een FZZ-ring. Door welke organisatie de ring afgegeven is doet niet ter zake: het  moet een BNA ring zijn of een FZZ-ring. Punt uit. En de maat moet kloppen. Ook die Duitse lijst is weer van internet af te plukken. Grosso modo komt die lijst met de Nederlandse overeen, maar er zijn verschillen. De bedoelde publicatie is te downloaden onder: Bundesgesetzblatt Jahrgang 2005 Teil I Nr. 11. Ergens in de publicatie begint dan de lijst met vogelringmaten. En met al die kennis op zak kan het nog steeds misgaan: de ruigpootuil staat in Duitsland nog steeds genoteerd voor een 12 mm. ring. In Nederland wordt zo’n vogel in beslaggenomen omdat de ring niet past: hij is véél te groot. 

Het is me volslagen onduidelijk waarom een vogelring in Nederland (maar misschien ook wel elders) moet voldoen aan twee definities die vaak ook nog eens met elkaar in strijd zijn. De Europese (is ook Nederlandse!) definitie zegt dat een ring zodanig moet zijn dat hij niet van de poot van een volwassen vogel kan worden verwijderd zonder de ring te breken of te poot te verwonden. Daarnaast wordt er ook nog eens een eis gesteld aan de maximale interne diameter. Die staat in een lijst vermeld. En ook op de ring staat die maat. Met de tweede definitie wordt de eerste definitie in feite weer overboord gekieperd. En omgekeerd.

Het zal binnen korte tijd wet zijn dat de interne diameter nog slechts een indicatie zal zijn. Men mag er dan om goede redenen van afwijken. Om goede redenen betekent dan dat de kweker ten minste aannemelijk moet kunnen maken waarom hij een afwijkende maat heeft gebruikt. En dan nog moet de ring perfect passen. Dit alles geldt voor Nederland en niet voor Duitsland. 

Het zal duidelijk zijn dat men bij het kopen van een vogel verdraaid goed moet opletten. Het is razend ingewikkeld de ring op van alles en nog wat te controleren. Zonder een beetje loep is het niet zichtbaar of de ring al dan niet gemanipuleerd is. Zonder schuifmaat is niet te controleren hoe groot de ring is en mét schuifmaat trouwens ook niet. Wel is met een beetje goede wil te zien of de ring te groot is. Hij mag niet van de poot te verwijderen zijn, hoe dan ook. Twijfelt u om de één of andere reden, zie dan af van de koop. U bespaart u zelf en de vogel een hoop ellende.