MIJN  KWEEK  MET  DE  BOOMVALK                      door Jan Walma

De boomvalk, wie kent hem niet: een klein snel valkje dat de winter in zuid Afrika

doorbrengt en in het voorjaar terugkeert naar Europa. De vogel is vooral gespecialiseerd in het vangen van libellen, maar ook een zwaluw is hem niet te snel. Toen in 2002 de Flora- en Faunawet van kracht werd, ging ik ook uilen en roofvogels aanschaffen. In de ons omringende landen Duitsland, België en Engeland worden deze vogels al jaren gekweekt. Het was dus geen probleem om met kwekers in contact te komen.

In de loop der jaren kocht ik diverse soorten waaronder de boomvalk. De kweek met deze vogel verliep vanaf het begin goed. In 2007 ging het even minder goed, maar ik had toch enkele jongen. 

Ik voer de boomvalken grotendeels eendagskuikens, die regelmatig bestrooid worden met Carnizoo (voorheen Carmix). Alleen in de aanloop naar de kweek voer ik meer rood vlees, zoals duif. Ik snijd de borst dan open zodat de vogels gemakkelijk bij het rode vlees kunnen komen. Een boomvalk eet natuurlijk geen hele duif, maar afhankelijk van het weer laat ik ze er een tot anderhalve dag van eten. Zo probeer ik ze in een goede broedconditie te krijgen hetgeen steeds goed lukt. Ook voer ik meel- en moriowormen; het zijn tenslotte ook insecteneters. Hiervan eten ze de ene keer meer dan de andere. De reden hiervan ken ik niet. De meelwormen geef ik als aanvulling; vandaar mogelijk de wisselende consumptie.

Het echt broedrijp maken gaat met behulp van het rode duivenvlees (borstvlees).

In de Meimaand worden de vogels steeds luidruchtiger, vooral als er een blauwe reiger overvliegt of een kraai in een boom landt. Deze beschouwen ze als indringers.

Mijn kweekboxen zijn ongeveer 3,5 m. (diep) x 1,2 m. (breed).

Ik laat de vogels in deze tijd zoveel mogelijk met rust en ik doe alleen het belangrijkste: ik ververs het badwater en voer. Het is niet zo dat de vogels schichtig zijn, maar in broedtijd is alles anders.

Dit jaar had ik twee kweekkoppels. Het koppel in ren 3 had op 3 juni het tweede ei en op 4 juni lag in ren 5 het eerste ei. Het is niet zo dat ik elke dag controleer, maar als het moet doe ik dat. Als je er met enig gevoel mee omgaat, is dat ook geen probleem.

Het nest bevindt zich in een soort van open torenvalknestkast. In het voorjaar is deze gevuld met grof hooi of stro. Ook heb ik al nesten gehad in een gevlochten rieten mandje gevuld met stro.

Van de boomvalk in ren 3 raapte ik op 14 juni twee eieren en van de valkjes in ren 5 heb ik ze op 16 juni geraapt. Ik heb ze in de broedmachine gelegd. Normaal gesproken raap ik de eieren van de eerste ronde altijd en breng ik de jongen met de hand groot. Dit om betere kweekresultaten te behalen.

De vogels begonnen moeiteloos weer aan een tweede ronde. Ik voerde weer volop duif. Maar dit jaar verliep het heel anders dan verwacht: twee dagen na het rapen van de eieren deed de politie bij mij een inval. (In 2007 werd er in het hele land veel gecontroleerd.)

Ik ben toen met de “deskundigen” van de politie langs de volières gelopen en heb de situatie in diverse kweekboxen uitgelegd. Ik zei dat ik midden in de kweek zat en dat ik, als er vreemden de kweekboxen in gingen, mijn vervolglegsels wel kon vergeten. Wat ik ook probeerde, het heeft niets geholpen en toen ik in de namiddag bij de volières kwam, was het totale chaos: alle vogels waren  wild aan het vliegen, hun koppen waren beschadigd en ze wilden niet meer eten. Dat laatste heeft een dag of vier geduurd. Ik begreep dat mijn kweekseizoen er nu wel opzat.

Ik heb in de tussentijd contact gezocht met een gerenommeerd vogelarts met het verzoek of hij de stand van zaken wilde opnemen en vastleggen. Hij heeft mij toen geadviseerd om niemand bij de vogels te laten en al helemaal geen onbekenden. Dit zou nog veel meer stress veroorzaken. Volledige rust was de beste oplossing. De gevolgen van zo’n bezoek zijn niet alleen desastreus voor de vogels, maar ook voor de eigenaar. De mate van onkunde bij de politie is niet te beschrijven. Of was het onwil? Of heeft men misschien wel moedwillig de zaak verstoord?

Het koppel in ren 5 ging ondanks alles toch weer tot leg over en op 29 juni kwam het eerste ei van drie. Het wijf ging ook weer broeden terwijl het ruim een week daarvoor nog diep in de stress zat. Enkele weken later bleken de eieren onbevrucht te zijn. Dit had ik in de jaren daarvoor nog niet meegemaakt. Het koppel in ren 3 deed verder niets meer.

Intussen waren in de broedmachine de jongen van de eerste ronde aan het uitkomen. Dit gaat normaal altijd goed, alleen dit jaar niet. Ik moest mij namelijk verantwoorden en moest daarvoor enkele dagen weg. De verzorging moest ik overlaten aan mijn vrouw en zoon. Ze kregen van mij een spoedcursus boomvalken opfokken. Helaas sneuvelde de eerste jonge valk; dat lag niet aan de verzorging, maar aan een storing in de warmtekooi waardoor de temperatuur te laag bleef. De jonge vogel kon daardoor niet op temperatuur blijven, waardoor hij niet at en zo kwam hij in een neerwaartse spiraal terecht. Ik kon hier helaas niets aan veranderen.

Met de andere twee valken ging het beter: ze kwamen wat later uit en ze groeiden dan ook voorspoedig op. Mijn zoon Kornelis kweet zich prima van zijn taak: een hele prestatie!

Het vanaf de eerste dag zien opgroeien van zulke mooie vogels geeft een gelukkig gevoel en het is een lust om te zien hoe snel de jonge vogels zich ontwikkelen. Ze weten heel gauw waar het vlees te halen is. Ze hebben al vrij vlot hun ogen open. Ik weet niet of ze alles al zien maar ze eten in ieder geval beter en vlotter dan bijvoorbeeld jonge uilen.

Toen mijn boomvalken enkele weken oud waren bleken de oudervogels op onbevruchte eieren te zitten. Ik had dat niet eerder meegemaakt. Mijns inziens allemaal gevolgen van het ruwe optreden van de politie. Ik heb toen de stoute schoenen aangetrokken en de twee jonge valken van drie weken oud omgeruild tegen de drie eieren. De oudervogels die normaal hun jongen vanaf dag één grootbrengen, bleken de jonge valken te accepteren: ze werden al na tien minuten gevoerd.

Vanaf toen kon ik ook niet meer zomaar in de ren lopen. Voor de dagelijkse controle moest ik steeds een pet of muts opzetten en als het even kon hingen de vogels aan mijn handen. Ik heb daar geen problemen mee; het zijn maar kleine beestjes en de verwondingen vielen best mee. Eigenlijk vind ik het prachtig dat ze hun kroost zo fel verdedigen. De opfok verliep verder zonder problemen en eigenlijk zie ik al weer uit naar een volgend jaar, in de hoop dat dit wel een ongestoord kweekseizoen wordt met meer succes. Want het was een hard gelag die politionele actie met al haar gevolgen. Het komt er op neer dat we moeten bewijzen wat wij weten maar onze tegenstanders willen dat niet geloven. Alle soorten vogels zijn namelijk te kweken. Wij fokken Europese vogelsoorten die een ander zelden ziet en waar wij dagelijks van genieten. Vanaf het eerste ei en de jongfase tot aan prachtige kweekresultaten. Vervolgens halen we een oorkonde. Ik denk hierbij aan de jonge boomvalk vrouw die te zien was op de BEC-show in Eindhoven. We moeten bewijzen, maar het is al bewezen. Het is alleen te hopen dat de zienden niet blind zijn.

Nawoord

Het kweekseizoen 2008 verliep voor het ene koppel als vanouds. In het eerste nest waren zelfs vier bevruchte eieren waarvan een jong sneuvelde. Het tweede nest gaf drie jongen. Het koppel in ren drie had eerst drie onbevruchte en later twee onbevruchte eieren. Ik heb dit koppel door een jong van de andere groot laten brengen en nu maar hopen dat het kwartje valt!